පුරවැසි ජනමාධ්‍යවේදය

පුරවැසි සම්බන්ධතා ගොඩ නැඟීම සහ පුරවැසියන් නව මාධ්‍ය භාවිතයට යොමු වීමත් සමඟ සම්ප්‍රදායික මාධ්‍යයත් ප්‍රධාන ප්‍රවාහී මාධ්‍ය තුළ නව ආකෘතියක් නිර්මාණය කොට ඇත. 90 දශකයේ අග භාගයේ දී ඇමරිකාව ප්‍රමුඛ බටහිර රටවල ඇති වූ නව මාධ්‍ය ආකෘතියක් ලෙස පුරවැසි මාධ්‍ය වේදය හදුනා ගැනේ. එය එක්තරා ආකාරයකට ජන මාධ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ සිදු වී දැවැන්ත පිපිරීමකි. පුරවැසි මාධ්‍යවේදය යනු ස්වාධීන වාර්තාකරණයයි. ඔබේ කැරමාවෙන් හෝ ජංගම දුරකථනයෙන් ඡායා රූපයක් හෝ වීඩියෝවක් පටිගත කලහොත් එසේ නොමැති නම් හෝ සමාජ ජාලා වෙබ් අඩවියක අදහසක් පල කලහොත් හෝ ඔබ පුරවැසි ජනමාධ්‍ය කරුවෙක් බවට පත්වේ.

වෘත්තීය ජනමාධවේදියෙක් නොවන පුද්ගලයෙක් ලිවීම, බ්ලොග් අඩිවි, වෙබ් විකාශ, ඡායාරූප, විශ්ලේෂණ හෝ විස්තර විචාර මගින් තොරතුරු වාර්තා කිරීම පුරවැසි ජනමාධ්‍යවේදය වශයෙන් අර්ථ දක්වා ඇත (Citizne Journalism/Christine Mc Edwards/2011.11.06).
ඔබේ නගරයේ සිදු වූ අපරාධයක වීඩියෝවක් යූ ටියුබ් හරහා ප්‍රචාරය කිරීම, පුවත්පතක පලවූ ලිපියක් පිළිබඳ ඔබේ අදහස් බ්ලොග් අඩවියක පල කිරීම හෝ ඔබේ නගරයක සිදු වීමක් පිළිබඳව ඡායාරූපයක් වෙබ් අඩවියක පල කිරීම පවා පුරවැසි ජනමාධ්‍යවේදයට උදාහරණ වේ. (www.slideshare.net/shristinemc/citizen-journalism-10051232).

පුරවැසි ජනමාධ්‍යයේදී තොරතුරු සහ පුවත් එක්රැස් කිරීම සහ විශ්ලේෂණය කිරීම සිදු කරනු ලබයි. එම තොරතුරු ප්‍රජාව විසින් නිර්මිත ඒවා මිස මිලියන ගණනින් ලාභ ලබන සංවිධාන විසින් නිර්මිත ඒවා නොවේ.

පුරවැසි ජනමාධ්‍යවේදය යනු ස්වාධීන වාර්තාකරණයයි. එනම් වෘත්තීයක් වශයෙන් නොව ආත්ම තෘප්තිය උදෙසා යම් තැනක සිදු වූ සිදුවීමක් නව මාධ්‍යය හරහා ව්‍යාප්ත කිරීමයි. (www.en.wiktionary.org 2011.07.20).

සංහතික මාධ්‍යයන් තුළ කේන්ද්‍රය වන්නේ ජනමාධ්‍යවේදියායි. පුරවැසි ජනමාධ්‍ය තුළ කේන්ද්‍රය වන්නේ පුරවැසියායි. වෘත්තීය සම්බන්ධතා වලින් මිදී විධිමත් මාධ්‍ය වේදයෙන් තොරව තනිව කාලීනව හා අද්විතීයව වෘත්තීය නොවන තොරතුරු එකතු කිරීම ප්‍රකාශනය තුළ පොදු ජනයා ක්‍රියාත්මක වේ. (www.ojr.org 2011.07.20).2011.07.20).
පුරවැසියා සමාජය තුළ සිදුවන සෑම සිදුවීමක් අසලම හෝ ඒ පිටුපස සිටී. ඒ සෑම සිදුවීමක්ම ග්‍රහණය කිරීමේ අවස්ථාව පුරවැසියාට හිමිවේ. (Steve,www.poynter.org,2011.07.20).

වර්තමානයේ දී සන්නිවේදනයේ වඩාත්ම බලපෑම් සහිත ස්වරූපය ලෙස සාමාන්‍ය පුරවැසියන් අතර පුරවැසි ජනමාධ්‍ය වේදය ජනප්‍රිය වී ඇත. පුරවැසියන් වටා සිදුවුන සිදුවීම් එසැණින් සමස්ත ලෝකය පුරා ගමන් කරයි. ගැටලුකාරී අවස්ථා වලදී පුරවැසියන්ට අවශ්‍ය මොනවද ඒ සඳහා විසදුම් සපයා දීම කලහැකි වීමත් පුරවැසි ජනමාධ්‍ය වේදයේ විශේෂත්වයකි. (Kabilan,Media Asia, 2009).

පුරවැසි ජනමාධ්‍යවේදය යනුවෙන් හදුනාගත හැක්කේ පොදු විශ්වීය සමාජයක නව මාධ්‍ය තුළ පුරවැසියා බලවත් වීම තුළ ස්වාධීනව හෝ සමාජ වශයෙන් ලබා ගන්නා තොරතුරු සංස්කරණය කරමින්, නිර්මාණය කරමින්, පර්යේෂණය කරමින්, ප්‍රවෘත්ති තහවුරු කරගනිමින්, විශ්ලේෂණය කරමින් සම්ප්‍රදායික මාධ්‍යය අභිබවා පැතිර පවතින වෙනසයි. බොහෝ මාධ්‍ය ආයතන තම ප්‍රවෘත්ති අවසානයේ ජනතාවට ඒ පිළිබඳ අදහස් පල කිරීමට අවස්ථාව ලබා දීම මගින් පුරවැසි ජනමාධ්‍යයේ වර්ධනයට දායකත්වය සපයයි. ඇතැම් සංහතික මාධ්‍ය ආයතන පුරවැසි මාධ්‍යවේදීන්ට තම පුවත් පල කිරීම සඳහා වෙනම් ඉඩ ප්‍රස්ථාවන් ලබා දී ඇත. උදා:- CNN - I Repoter, Sirasa - U Repoter, Swarnawahini - I Catcher අන්තර්ජාල හරහා පල කිරීම් මගින් තමා සතු දැනුම සහ තොරතුරු වඩා විශාල පිරිසක් වෙත සන්නිවේදනය කිරීමට පුද්ගලයින් පෙළඹී සිටීම ද අද වනවිට බහුලව දැකිය හැකිය. ඒ හරහාද පුරවැසි ජනමාධ්‍යවේදයේ වර්ධනයට හේතු වී ඇත.

උතුරු ඇමරිකාවේ පලමු පුවත්පත 1690 දශකයේ පලවීමත් සමඟ තවත් පුවත්පත් ගණනාවක් ම පල වීම ආරම්භ විය. නමුත් එවකට කිසිදු වාර්තාකරුවෙන් වෘත්තීය මට්ටමේ නොසිටීම හේතුවෙන් ඔවුන් සැලකුවේ යම් විෂයක් පිළිබඳව දැඩි ඇල්මක් ඇති නිසා ඒ පිළිබඳව යමක් රචනා කල පිරිසක් ලෙයසි. වර්තමානයේ ත් සමාජ ජාලා මාධ්‍ය තුළින් ඡායාරූප පල කිරීම, බ්ලොග් සටහන් යෙදීම සහ වීඩියෝ දර්ශන ප්‍රචාරය තුළින් සිදුවන්නේ ද එවැනිම ක්‍රියාවලියකි. 2000 වසරේ දී පුරවැසි ජනමාධ්‍ය නව මානයකට පිය නැගුවේ බ්ලොග් රචකයින් සහ විස්තර විචාරකයින් හේතුවෙනි. 1963 වසරේ ඇමරිකානු හිටපු ජනාධිපතිවරයෙකු වූ ජෝන් එෆ් කෙනඩි (John F. Kennedy, 1917-1963) ඝාතනය, 2001 වසරේ දී ඇමරිකාවේ ලෝක වෙළඳ මධ්‍යස්ථානයට එල්ල වූ ප්‍රහාරය 2003 වසරේ දී කොලොම්බියා අභ්‍යවකාශ ශටලය විනාශ වීම 2005 වසරේ  ලන්ඩන් උමං මාර්ගයේ බෝම්බ ප්‍රහාරය, 2007 වර්ෂයේ ඇමරිකාවේ වර්ජිනියා උසස් පාසලේ වෙඩි තැබීම, 2016 වසරේ ප්‍රංශයේ නීස් නුවර අයිඑස් අයිඑස්(ISIS) ත්‍රස්තප්‍රහාරය පුරවැසි මාධ්‍ය වාර්තාකරණයට ප්‍රබල නිදසුන් සපයයි.

 සාරංග පතිරණ (SC/PG/MAMM/2016/2017/11)